Η αρχαία πόλη της Σαμοθράκης
directions ΟδηγίεςΣτο βόρειο Αιγαίο μόνο η ορεινή πυραμίδα του Άθω μπορεί να συναγωνιστεί σε επιβλητικότητα τον ορεινό όγκο της Σαμοθράκης . Και η Σαμοθράκη και ο Άθως είχαν παρόμοιο ρόλο στην ιστορία. Στην αρχαιότητα, η Σαμοθράκη ήταν το νησί της μυστηριακής λατρείας των Μεγάλων Θεών, οι μυητικές τελετουργίες των οποίων υπόσχονταν προστασία από τους θαλασσινούς κινδύνους και ηθική βελτίωση. Σε μεταγενέστερες εποχές, ο Άθως έγινε το «Άγιο Όρος» της Ορθοδοξίας.
Η προέλευση του ονόματος της Σαμοθράκης σχετίζεται πιθανόν με το ύψος του όρους Σάος παρά με τη Σαμιώτικη καταγωγή του δεύτερου κύματος των Ελλήνων εποίκων οι οποίοι έφτασαν στο δεύτερο τέταρτο του 6ου αι. π.Χ. , ακολουθώντας το πρώτο κύμα των Αιολέων στον 7ο αι. π.Χ.
Η αρχαία πόλη της Σαμοθράκης βρισκόταν στους βόρειους πρόποδες της κορυφής Άι-Γιώργης, βορειοανατολικά και πολύ κοντά στο Ιερό των Μεγάλων Θεών. Το τείχος της πόλης χρονολογείται από τον 6ο μέχρι τον 3ο αι. π.Χ. Το λιμάνι της αναφέρεται στις γραπτές πηγές, αρχικά στον 4ο αι. π.Χ. και για τελευταία στις Πράξεις των Αποστόλων, με την ευκαιρία της επίσκεψης του Απόστολου Παύλου το 49-50 μ.Χ. Η αρχαιότερη κατοίκηση στην αρχαία πόλη χρονολογείται στον 7ο αι. π.Χ.
Στον όψιμο 6ο αι. π.Χ. έποικοι από το νησί εγκαταστάθηκαν στην Περαία της Σαμοθράκης, την απέναντι στο νησί περιοχή της Θρακικής παραλίας ανάμεσα στον ποταμό Έβρο και το όρος Ίσμαρος. Οι εγκαταστάσεις αυτές έγιναν σημαντικά κέντρα εμπορικών σχέσεων με τα Θρακικά φύλα της ενδοχώρας. Στις αρχές του 5ου αι. π.Χ. η Σαμοθράκη ανήκε στην Περσική Σατραπεία της Θράκης, ενώ στη ναυμαχία της Σαλαμίνας (480 π.Χ.) ένα πλοίο του νησιού πολέμησε στο πλευρό των Περσών. Η Σαμοθράκη εμφανίζεται στους Αθηναϊκούς φορολογικούς καταλόγους αρχικά (452 π.Χ.) με μία ετήσια εισφορά 6 ταλάντων, η οποία στη συνέχεια (429 π.Χ.) μειώθηκε σε δύο . Μετά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο (431-404 π.Χ.) σταματά η στενή σχέση της Σαμοθράκης με την Αθήνα, για να αρχίσει πάλι μία σύντομη σχέση μαζί της πριν την Ειρήνη του Βασιλέως (386 π.Χ.). Η Σαμοθράκη έγινε μέλος της Β΄ Αθηναϊκής Συμμαχίας (378-377 π.Χ.), ενώ το 340 π.Χ. προσαρτήθηκε στο Βασίλειο της Μακεδονίας. Το νομισματοκοπείο του νησιού, το οποίο είχε σταματήσει να λειτουργεί γύρω στα 475 π.Χ., ενεργοποιήθηκε ξανά στο τέλος του 4ου ή στην αρχή του 3ου αι. π.Χ. Οι διαδοχικοί γάμοι της πρώτης από τις διάσημες γυναίκες της οικογένειας των Πτολεμαίων Αρσινόης, πρώτα με τον Λυσίμαχο, βασιλιά της Θράκης, μετά με τον αδελφό της Πτολεμαίο Β΄, έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη Σαμοθράκη εξαιτίας των στενών θρησκευτικών δεσμών που είχαν τα βασιλικά ζεύγη με το Ιερό των Μεγάλων Θεών. Το δεύτερο μισό του 3ου αι. π.Χ. το νησί περιήλθε σε Πτολεμαϊκό έλεγχο και στο τέλος του 3ου αι. π.Χ. γίνεται φανερό το πρώτο Ρωμαϊκό ενδιαφέρον για το Ιερό. Η Σαμοθράκη υποτάχθηκε στον Φίλιππο Ε΄ μετά το 200-199 π.Χ., στη συνέχεια την κληρονόμησε ο γιος και διάδοχός του Περσεύς, ο οποίος μετά τη μάχη της Πύδνας το 168 π.Χ. αναζήτησε καταφύγιο στο νησί, όπου τελικά παραδόθηκε στους Ρωμαίους.