Κεραμιδαριά


Οι εμπορικοί αμφορείς (αλλιώς οξυπύθμενοι, transport amphorae) αποτελούν μια ιδιαίτερη κατηγορία αγγείων της αρχαιότητας, τα οποία προορίζονται για τη μεταφορά υγρών και στερεών αγαθών (κυρίως κρασιού και λαδιού, αλλά και σιτηρών, παστών ψαριών κ.α.) και επομένως συνιστούν ένα πεδίο της αρχαιολογικής έρευνας που έχει ιδιαίτερη σημασία για τη μελέτη του εμπορίου και της οικονομίας στην αρχαιότητα. Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι χώροι των κεραμικών εργαστηρίων παραγωγής αμφορέων, όπου μπορεί ο μελετητής να αναγνωρίσει με βεβαιότητα τα προϊόντα της τοπικής παραγωγής και να μελετήσει στη συνέχεια τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους και τη διασπορά και διακίνησή τους σε περιοχές του αρχαίου κόσμου.

Στη βόρεια παραλία της Σαμοθράκης, 4 χλμ. ανατολικά της αρχαίας πόλης της Σαμοθράκης, στη θέση Κεραμιδαριά έχουν εντοπιστεί και ανασκαφεί δύο αποθέτες κεραμικών εργαστηρίων παραγωγής αμφορέων της Ύστερης Κλασικής και της Ελληνιστικής εποχής: το Δυτικό Εργαστήριο, όπου εκτός από τον αποθέτη έχουν εντοπιστεί και αρχιτεκτονικά κατάλοιπα εγκαταστάσεων όψιμης Ελληνιστικής εποχής για την επεξεργασία της κεραμικής ύλης, και το Ανατολικό Εργαστήριο, όπου έχει ανασκαφεί συγκρότημα τριών τουλάχιστον κεραμικών κλιβάνων Ρωμαϊκών Χρόνων. Οι κλίβανοι (για το ψήσιμο των κεραμικών προϊόντων) έχουν κατασκευαστεί εν μέρει πάνω σε στρώμα απορριμμάτων ενός προγενέστερου αποθέτη εργαστηρίου παραγωγής αμφορέων. Πρόκειται για κεραμικό υλικό που είχε απορριφθεί ως «αποτυχημένο» (με σκασίματα, παραψημένα ή και σπασμένα αγγεία) και αποτελούσε μικρό μέρος της συνολικής παραγωγής των εργαστηρίων. Στο μεγαλύτερο ποσοστό του σώζεται σε αποσπασματική μορφή (θραύσματα από το σώμα αμφορέων) και περιλαμβάνει 2.400 περίπου ενσφράγιστες λαβές αμφορέων Ύστερης Κλασικής και Ελληνιστικής εποχής (τέλος 4ου-αρχές 2ου αι. π.Χ.) Τα θραύσματα των αμφορέων και των σφραγισμάτων στις λαβές τους από τους αποθέτες των κεραμικών εργαστηρίων της Σαμοθράκης συνιστούν ένα πρωτογενές υλικό τοπικής παραγωγής, άγνωστο στη έρευνα των αμφορέων στον χώρο του βορειοανατολικού Αιγαίου, όπου έχουν μελετηθεί και δημοσιευτεί συστηματικά μόνο τα εργαστήρια αμφορέων της Θάσου.

Οι αμφορείς της Σαμοθράκης παρουσιάζουν τυπολογικές ομοιότητες με αυτούς της Θάσου, ανήκουν στον λεγόμενο «Θασιακό κύκλο». Επιπλέον, φαίνεται ότι και στα Κεραμιδαριά εφαρμόζεται ένα σύστημα σφράγισης ανάλογο με αυτό της Θάσου: στον ώμο της λαβής του αμφορέα έχει αποτυπωθεί πριν το ψήσιμο του αγγείου ένα ορθογώνιο συνήθως, αλλά και τετράγωνο, κυκλικό ή ελλειψοειδές σφράγισμα, όπου εμφανίζεται ένα έμβλημα (σταφύλι, κηρύκειο, κάνθαρος, κρατήρας, ανδρική κεφαλή) και το όνομα ή/και το μονόγραμμα ενός Επωνύμου άρχοντος· στη Σαμοθράκη σε μερικές περιπτώσεις υπάρχει η πρόθεση Ἐπί με τη γενική του ονόματος και το πατρώνυμo.

>