Το Ιερό των Μεγάλων Θεών

Η Σαμοθράκη στην αρχαιότητα ήταν το νησί της μυστηριακής λατρείας των Μεγάλων Θεών, οι τελετές μύησης των οποίων υπόσχονταν προστασία στη θάλασσα και την ευκαιρία «γίνεσθαι καὶ εὐσεβεστέρους καὶ δικαιοτέρους καὶ κατὰ πᾶν βελτίονας ἑαυτῶν τοὺς τῶν μυστηρίων κοινωνήσαντας». Η ταυτότητα και η φύση των θεών της Σαμοθράκης παραμένει αινιγματική. Οι αρχαίοι συγγραφείς τούς ανέφεραν συχνά με το όνομα Κάβειροι, αλλά στη Σαμοθράκη ονομάζονται απλά Θεοί ή Μεγάλοι Θεοί. Η παραλαβή της μύησης γινόταν σε όλη τη διάρκεια της εποχής των θαλασσινών ταξιδιών. Στη Σαμοθράκη, όπως στην Ελευσίνα, υπήρχαν τρία στάδια μύησης: η εισαγωγική μύησις, η τελετὴ και η ἐποπτεία. Όμως, το ζήτημα της κεντρικής τελετουργίας στη Σαμοθράκη είναι ανοιχτό.

Σύμφωνα με τη μυθολογία, στη Σαμοθράκη ενώθηκε ο Δίας με την Πλειάδα Ἠλέκτρα και από την ένωσή τους γεννήθηκαν τα μυθικά αδέλφια Δάρδανος, Ἰασίων και Ἁρμονία. Αργότερα, ο Κάδμος, σε αναζήτηση της αδελφής του Ευρώπης, ταξίδεψε από τη Φοινίκη στη Σαμοθράκη,όπου βρήκε την Ἁρμονίαν, την οποία παντρεύτηκε. Στα ιστορικά χρόνια, εδώ γνωρίστηκαν οι γονείς του Μεγάλου Αλεξάνδρου κι εδώ κατέφυγε ο τελευταίος Μακεδόνας βασιλιάς Περσέας κυνηγημένος από τους Ρωμαίους. Το περιεχόμενο των τελετών μύησης ήταν απόρρητο. Όμως, η δύναμή τους προβάλλει σήμερα στα πρωτοποριακά κτίρια που κάποτε πλαισίωναν τις τελετές μέσα στο ιερό τοπίο μεταβάλλοντάς το σε μια από τις πιο σημαντικές εκφράσεις του ελληνιστικού ιερού χώρου στην αρχαία Μεσόγειο. Η ταυτότητα και η φύση των θεών της Σαμοθράκης παραμένει αινιγματική. Οι αρχαίοι συγγραφείς τούς ανέφεραν συχνά με το όνομα Κάβειροι, αλλά στη Σαμοθράκη ονομάζονται απλά Θεοί ή Μεγάλοι Θεοί. Ένας Αλεξανδρινός συγγραφέας, ο Μνασέας, μας παραδίδει τα ονόματά τους: Ἀξίερος, Ἀξιόκερσα, Ἀξιόκερσος, τους οποίους ταυτίζει με την Ελευσινιακή τριάδα, τη Δήμητρα, την Περσεφόνην και τον ᾍδην, ενώ ονομάζει Κάσμιλον έναν τέταρτο που προστίθεται και τον συσχετίζει με τον Ἑρμῆν. Η παραλαβή της μύησης γινόταν σ’ όλη τη διάρκεια της εποχής των θαλασσινών ταξιδιών (Απρίλιος-Νοέμβριος).

Αεροφωτογραφία του Ιερού των Μεγάλων Θεών από ΒΑ.

Θεατρικός Κύκλος από ΝΑ.

Το Ἱερὸν από ΒΔ.

Θόλος Αρσινόης Β΄ από νότια.

Θόλος Αρσινόης Β΄: τμήμα αναθηματικής επιγραφής του επιστυλίου.

Προηγούμενο Επόμενο